Tổ yến có chất dinh dưỡng gì? Có xứng đáng gọi là tiên dược?

Cách đây 400 năm, tổ yến đã được người Trung Hoa coi là món ăn “cao lương mĩ vị”, là dấu hiệu của địa vị, quyền lực. Tại Việt Nam, tổ yến cũng được xếp vào hàng Bát Trân - tám món ăn quý giá nhất. Với giá trị cao và được mệnh danh là “tiên dược”, tổ yến có chất dinh dưỡng gì?

Tổ yến có chất dinh dưỡng gì?
Chim yến là loài chim sống trong các hang động đá vôi có nhiều ở xung quanh Ấn Độ Dương, Nam Á, Đông Nam Á, Bắc Úc và quần đảo Thái Bình Dương. Thu hoạch tổ yến là một quá trình gian nan, đây cũng có thể là một trong nhiều lý do tổ yến có giá đắt đỏ đến vậy. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, tổ yến đã được sử dụng như một món súp để chữa bệnh từ thời nhà Đường và nhà Sung. Tương truyền rằng, vua Minh Mạng (Việt Nam) và hoàng đế Tần Thủy Hoàng (Trung Quốc) đã từng dùng yến sào thay cho cơm hằng ngày, vì tin rằng đây là thần dược có tác dụng “cải lão hoàn đồng”. 

Tổ yến đã được sử dụng như một món súp để chữa bệnh từ thời nhà Đường và nhà Sung.

Ngày nay, tổ yến vẫn giữ nguyên được giá trị ấy không chỉ ở Trung Quốc mà còn lan rộng ra các nước châu Á. Với mức giá lên tới 4.500 USD/ 1 pound (khoảng 0.45kg), tổ yến còn được coi là một trong những loại thực phẩm bổ dưỡng đắt đỏ nhất hành tinh. Vậy tổ yến có chất dinh dưỡng gì mà được đánh giá cao đến vậy?

Theo nghiên cứu, tất cả các chất dinh dưỡng đa lượng và vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể đều được tìm thấy trong tổ yến. Trong bảng thành phần của tổ yến chứa một hệ dinh dưỡng được nhiều người gọi là “thần dược” bao gồm: 18 loại axit amin, 31 nguyên tố vi lượng cùng 7 loại đường quan trọng tham gia trực tiếp vào chức năng của cơ thể. Dưới đây là một vài thành phần cùng hàm lượng đáng chú ý: 

• Protein: Protein được nghiên cứu là thành phần phong phú nhất có trong tổ yến. Theo các chuyên gia, tổ yến có chứa tới 42,8 - 54,9% protein; nhiều glucose cùng các acid amin thiết yếu khó thay thế như cystein, phenyllamin và tyrosin...; Các vitamin B, E, C, PP; các nguyên tố vi lượng quan trọng cùng muối, natri, sắt, photpho...
• 6 loại hormone: Tổ yến cũng cũng chứa 6 loại hormone, bao gồm testosterone và estradiol. Đây là những hormone giới tính quan trọng có vai trò trong sự phát triển của tuyến sinh dục, những nội tiết tố này còn có liên quan đến sự hoạt động của các mô cơ quan khác trong cơ thể.
• Carbohydrate, tro và lipid: Bên cạnh đó, tổ yến cũng chứa carbohydrate, tro và một hàm lượng nhỏ lipid. Carbohydrate và glycoprotein là các phân tử với chuỗi protein và carbohydrate, hỗ trợ nhiều chức năng của cơ thể. 
• Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, tổ yến còn chứa các chất có khả năng kích thích sự tăng trưởng, phân chia tế bào; phát triển, tái tạo các mô và ức chế nhiễm trùng cúm.
• Các nguyên tố vi lượng điển hình mà cơ thể cần như canxi, natri, magie, kẽm, sắt và mangan… 
• Tyrosine và Acid Syalic: Chiếm 8.6% trong thành phần của tổ yến, Tyrosine và Acid Syalic có khả năng giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng sau khi những tế bào hồng cầu gặp tổn thương. 
• Glucosamine: Một loại đường amin, được coi là tiền chất nổi bật trong quá trình tổng hợp sinh hóa của protein và lipid glycosyl hóa. Đây là chất dinh dưỡng có tác dụng nổi bật trong điều trị xương khớp, phục hồi sụn bao khớp khi cơ thể gặp các vấn đề lão hóa.
• Aspartic acid: Với hàm lượng 4,69%, Aspartic acid là loại axit amin có trong tổ yến rất tốt cho gan. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc tạo năng lượng để tế bào hoạt động hiệu quả, loại bỏ các độc tố gây hại cho hệ thần kinh, giúp cải thiện tình trạng mệt mỏi, căng thẳng. 
• Proline: Proline hiếm hàm lượng 5,27% trong bảng thành phần dinh dưỡng của tổ yến. Đây là hợp chất quan trọng giúp tái tạo mô, tạo thành collagen giúp làn da khỏe mạnh, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và duy trì mức huyết áp ổn định.
• Cystein, Phenylalamine: Những axit amin không thể thay thế chiếm hàm lượng 4.5%, có tác dụng đáng kể trong việc tăng hấp thu Vitamin D, tăng cường trí nhớ và tăng dẫn truyền xung động thần kinh. 

“Lợi ích vàng” khi ăn tổ yến: Từ phòng bệnh tật đến đẹp da!
Sau khi tìm hiểu tổ yến có chất dinh dưỡng gì, chúng ta có thể khẳng định, tổ yến không chỉ là một món “cao lương mỹ vị” rất ngon mà còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng quý giá cơ thể không tự tổng hợp được. Với một hồ sơ dinh dưỡng khổng lồ kể trên, bạn đã hiểu hết những “lợi ích vàng” mà nó mang lại? 

“Lợi ích vàng” khi ăn tổ yến - từ phòng bệnh tật đến đẹp da! 

Bài thuốc dân gian quý giá
Theo quan điểm của y học cổ truyền Trung Quốc được ghi chép từ 1695 (trong cuốn sách “shen non ben cao jing” (本草 经), tổ yến là một món ăn thuần khiết, nhẹ nhàng và lành tính, có tác dụng như một phương thuốc hữu hiệu chữa các bệnh như lao, hen suyễn, các vấn đề về dạ dày. 

Tổ yến là món ăn thuần khiết, lành tính, có tác dụng như một phương thuốc hữu hiệu chữa một số bệnh.

Họ cũng cho rằng tổ yến có thể cải thiện khả năng tình dục, tăng cường trao đổi chất, hệ miễn dịch, bổ sung năng lượng, kích thích tuần hoàn. Những đặc tính này sau đó đã được nghiên cứu và chứng minh bằng khoa học ống nghiệm. Tuy nhiên, những khẳng định này cần được xác nhận thêm với nhiều hơn các bằng chứng bổ sung.

Chống vi rút cúm
Nhiều nghiên cứu được thực hiện cũng cho thấy rằng, tố yến có khả năng vô hiệu hóa virus cúm xuất hiện trong các tế bào và ngăn chặn sự ngưng kết hồng cầu của virus này. Khả năng chống vi rút cúm của tổ yến có được do hàm lượng dồi dào của chuỗi đường sialyl, cùng enzyme tuyến tụy pancreatin F chứa protease giúp thủy phân glycoprotein thành các glycopeptide.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, tố yến có khả năng vô hiệu hóa virus cúm xuất hiện trong các tế bào. 

Theo đông y, tổ yến giúp bạn làm sạch phổi, tăng cường đề kháng với siêu vi, các triệu chứng dị ứng và bệnh cảm cúm. Vì vậy hãy dùng yến sào trong các trường hợp phòng cúm A/H1N1, đặc biệt cho những đối tượng dễ nhiễm cúm như người già, trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch kém. 

Hiện nay, tổ yến còn đang được nghiên cứu trong việc điều trị nhiễm HIV-AIDS vì thành phần của nó có chất kích thích sinh trưởng những tế bào bạch cầu. Đây cũng là lý do tổ yến được khuyên dùng cho những bệnh nhân ung thư sau xạ trị, hóa trị và bệnh nhân sau phẫu thuật để cơ thể phục hồi nhanh chóng. 

Tăng cường hệ miễn dịch
Tổ yến có chất dinh dưỡng gì mà có khả năng tăng cường miễn dịch tuyệt vời? Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã thực hiện loạt thí nghiệm trên chuột nhiễm phóng xạ và đưa ra kết luận rằng, tổ yến có chứa một số loại protein đặc trưng có khả năng đẩy nhanh quá trình tạo tế bào B, giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch.

 Tổ yến có chứa một số loại protein đặc trưng có khả năng đẩy nhanh quá trình tạo tế bào B, giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch.

Tế bào B là các tế bào khỏe mạnh, có trách nhiệm sản xuất kháng thể liên tục và bảo vệ cơ thể khỏi những nguy cơ bệnh tật. Đây là lý do tổ yến thường được các bác sĩ khuyên dùng cho bệnh nhân ung thư sau hóa trị.

Chống lại bệnh tật
Trong tổ yến chứa các kích tố giúp gen biểu bì tăng trưởng và thúc đẩy sự phân chia của các tế bào, hỗ trợ nâng cao sức đề kháng của cơ thể chống lại bệnh tật. Hàm lượng protein khổng lồ cùng loạt phân tử hoạt tính sinh học cũng giúp các tổ chức cơ thể phát triển, hồi phục nhanh hơn, trợ giúp các chứng bệnh ho lâu đàm suyễn, nôn ra máu, âm hư phát sốt, tiêu hao tân dịch…

Trong tổ yến chứa các kích tố giúp gen biểu bì tăng trưởng và thúc đẩy sự phân chia của các tế bào. 

Theo một số nghiên cứu, các hợp chất hoạt tính sinh học được tìm thấy trong tổ yến có khả năng chống lại bệnh tật, tiêu diệt các tế bào ung thư đang phát triển. Tuy nhiên, các hợp chất chính xác có trong tổ yến thể hiện đặc tính này vẫn chưa được công bố tại thời điểm này. Những phát hiện này vẫn cần được nghiên cứu thêm. 

Tổ yến cũng được chứng minh có thể hỗ trợ điều trị cho những người mắc bệnh tiểu đường. Nghiên cứu trên ống nghiệm và loài chuột đã chứng minh được, tổ yến có thể bảo vệ mạch máu khỏi stress oxy hóa - nguy cơ chính góp phần gây ra bệnh tim mạch ở những người mắc tiểu đường mà không được kiểm soát. Tuy nhiên, lợi ích này của tổ yến vẫn cần được nghiên cứu thêm, đặc biệt là ở người.

Hỗ trợ sức khỏe xương khớp
Theo một vài nghiên cứu trên động vật, sức khỏe của xương cải thiện đáng kể sau khi được tiêu thụ chiết xuất từ tổ yến hàng ngày. Các nhà khoa học cũng cho rằng thành phần của tổ yến chứa các chất có hoạt tính tái tạo sụn và giảm thiểu sự xuất hiện của viêm khớp. Vì vậy, tổ yến là một thực phẩm tiềm năng có tác dụng tương đương như một chất bổ sung điều trị bệnh xương khớp.

Theo một vài nghiên cứu trên động vật, sức khỏe của xương cải thiện đáng kể sau khi được tiêu thụ chiết xuất từ tổ yến hàng ngày. 

Sức khỏe não bộ
Một đánh giá có hệ thống trên động vật cho thấy rằng, tổ yến giúp tăng cường hiệu suất nhận thức bằng cách giảm viêm và căng thẳng oxy hóa - tình trạng các gốc tự do có thể làm hỏng các tế bào cơ thể bằng việc thay đổi cấu trúc hóa học của chúng. Điều này có thể gây ra một loạt các ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như một loạt bệnh Alzheimer, Parkinson, chấn thương não hay đột quỵ. Tương tự, những lợi ích của tổ yến với sức khỏe não bộ vẫn cần thêm nhiều bằng chứng hơn. 

Giúp đôi mắt sáng khỏe
Theo kết quả nghiên cứu năm 2011 của Khoa Giải Phẫu Đại học Quốc gia Malaysia,  những con thỏ được tiêm huyết thanh tổ yến có khả năng sản xuất ra nhiều tế bào sợi hơn những con không được tiêm. Những tế bào sợi này giữ cho giác mạc khỏe mạnh hơn sau khi trải qua quá trình tổn thương do bệnh tật. Đây là một bằng chứng thuyết phục cho thấy lợi ích của tổ yến đối với sức khỏe thị lực.

Làm đẹp da
Làm đẹp da là một trong những lợi ích nổi tiếng của tổ yến. Bắt nguồn từ món súp dưỡng nhan cho các vị phi tần thời Trung Quốc xưa, tổ yến từ lâu đã được quảng bá như một liệu pháp làm đẹp xa xỉ, chống lão hóa, ngăn ngừa nếp nhăn, làm sáng da, dưỡng ẩm… Tại các nước Đông Nam Á (đặc biệt là Trung Quốc), nhiều người đã tìm đến tổ yến như một cách làm đẹp tự nhiên. Nhóm người sử dụng tổ yến đều đặn được kết luận là ít đau ốm, giàu năng lượng, ngủ ngon, da dẻ hồng hào và khả năng sinh sản tốt hơn những người còn lại. 

Làm đẹp da là một trong những lợi ích nổi tiếng của tổ yến. 

Tổ yến được nghiên cứu giúp cải thiện kết cấu bề mặt của da. Các protein được tìm thấy trong loại thực phẩm này được so sánh như một tấm hàng rào chắc chắn, bảo vệ da khỏi những tác hại bên ngoài đồng thời cung cấp một số đặc tính làm chậm quá trình lão hóa. Hơn nữa, nhiều người cho rằng tổ yến có cấu trúc đặc sánh giống collagen, vì vậy có thể cung cấp collagen cho da, cải thiện tình trạng da chảy xệ.

Tốt cho hệ tiêu hóa
Tổ yến đặc biệt tốt cho những người có hệ tiêu hóa kém, đặc biệt là người cần hồi phục thể trạng sau bệnh, trẻ em và người cao tuổi. Đây là nhóm đối tượng cần được bồi bổ nhưng cơ thể lại khó hấp thu dinh dưỡng hơn. Khắc phục tình trạng này, tổ yến là một món ăn chứa nhiều dưỡng chất quan trọng lại dễ tiêu hóa nên vô cùng phù hợp.

Tổ yến đặc biệt tốt cho những người có hệ tiêu hóa kém, đặc biệt là người cần hồi phục thể trạng sau bệnh, trẻ em và người cao tuổi.

Tăng cường sức khỏe cho phụ nữ sau sinh
Phụ nữ sau sinh hay đang mang thai gặp khá nhiều các vấn đề về sức khỏe cùng các triệu chứng điển hình như làn da xuống cấp, rụng tóc, thể trạng yếu… Bồi bổ cơ thể bằng tổ yến có thể giúp khắc phục tình trạng này, nạp thêm năng lượng, đồng thời giúp em bé phát triển khỏe mạnh ngay trong bụng mẹ. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai không nên bồi bổ tổ yến quá sớm, đặc biệt là trong vòng 3 tháng đầu.

Phụ nữ mang thai không nên bồi bổ tổ yến quá sớm, đặc biệt là trong vòng 3 tháng đầu. 

Tăng ham muốn
Khi tìm hiểu tổ yến có chất dinh dưỡng gì, ta đã biết chúng chứa một loạt hormone, và hai trong số đó là: Testosterone và estradiol - hai nội tiết tố quan trọng góp phần tăng cường sức khỏe sinh sản. 

Testosterone: Nội tiết tố nam xuất hiện trong tổ yến với số lượng đáng kể. Nghiên cứu đã kết luận rằng hợp chất này có khả năng làm tăng ham muốn tình dục, góp phần giảm mỡ, thúc đẩy tăng trưởng cơ bắp, cải thiện chức năng nhận thức và ngăn chặn chứng trầm cảm.

Estradiol: Tổ yến cũng chứa estradiol, một chất đã được sử dụng để điều trị các triệu chứng tiền mãn kinh như bốc hỏa và kích thích. Estradiol cũng có tác dụng để ngăn ngừa loãng xương, và được chỉ định trong việc điều trị bệnh ung thư.

Một số tác dụng phụ có thể gặp khi ăn tổ yến

Sau khi nắm rõ tổ yến có chất dinh dưỡng gì, đừng bỏ qua những tác dụng phụ có thể gặp khi bạn sử dụng chúng. Giống như các loại thực phẩm quý giá khác, yến sào mang lại rất nhiều lợi ích về sức khỏe nhưng chúng ta không thể sử dụng chúng túy ý. Hãy nhớ rằng một số người có thể bị dị ứng với tổ yến và thực phẩm này hoàn toàn có nguy cơ khiến bạn bị ngộ độc thực phẩm nếu không được chế biến và sử dụng đúng cách. 

Đừng bỏ qua những tác dụng phụ có thể gặp khi bạn sử dụng tổ yến. (Ảnh: Sưu tầm Internet)

Chúng có thể gây ra một số phản ứng dị ứng nguy hiểm, nhẹ là đau bụng, rối loạn tiêu hóa…, nặng hơn là sốc phản vệ, đe dọa tính mạng người sử dụng. Trong những trường hợp trên, bạn cần dừng ngay việc sử dụng tổ yến, đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được xử lý và điều trị kịp thời. 

Với trẻ nhỏ hay những người có cơ địa dễ bị dị ứng với một số loại thực phẩm khác, hãy thử ăn tổ yến với hàm lượng nhỏ trước, đợi một thời gian để kiểm tra phản ứng của cơ thể. Nếu sau đó, không có triệu chứng bất thường nào xảy ra thì bạn có thể yên tâm sử dụng món ăn bổ dưỡng này.